Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala to obok Kalwarii Zebrzydowskiej najważniejszy ośrodek pielgrzymkowy w Małopolsce. Ludźmierz jest najstarszą parafią katolicką na Podhalu. Jej historia sięga 1234 r., gdy zostali tu sprowadzeni ojcowie cystersi. Od ok. 1400 r. w kościele znajduje się figura MB Ludźmierskiej o spokojnej, uśmiechniętej twarzy, łagodnych rysach. W latach 1869-77, na miejscu modrzewiowego kościoła, powstał murowany, istniejący do dziś, zbudowany w stylu neogotyckim. Przeniesiono do niego rokokowy ołtarz główny z łaskami słynącą figurą Matki Bożej. Wokół Niej skupia się religijne życie Podhala. Motywy ludźmierskie obecne są w „Nieszporach Ludźmierskich” J. K. Pawluśkiewicza, „Litanii Podhalańskiej” I. Gutowskiego oraz „Operze Góralskiej, Jan Paweł II na Podhalu” F. Łojasa-Kośli. Z Ludźmierzem związani są: K. Przerwa-Tetmajer, M. Wańkowicz, Wł. Orkan i ks. prof. J. Tischner. Ludźmierz szczególnie umiłował św. Jan Paweł II, który jako biskup krakowski, wraz z Prymasem Wyszyńskim w 1963 r. koronował figurę Matki Bożej. To wtedy bp Wojtyła chwycił berło, które wypadło z ręki Maryi. W latach 80. zbudowano m. in. dom pielgrzyma, stacje drogi krzyżowej i ołtarz polowy. Przy tym ołtarzu modlił się na różańcu Jan Paweł II w 1997 r. Aby upamiętnić pielgrzymkę Ojca Świętego do Ludźmierza założono Maryjny Ogród Różańcowy, a pod ołtarzem polowym zbudowano kaplicę dedykowaną św. Janowi Pawłowi II. Rozbudowie Sanktuarium towarzyszy troska o pogłębianie życia religijnego na Podhalu i rozszerzanie kultu MB Ludźmierskiej w Polsce i w świecie. Kult maryjny ma wyjątkową rolę także w duchowości Zakonu Paulinów. Odcinek Szlaku Paulińskiego prowadzi od Gaździny Podhala do Sanktuarium MB Częstochowskiej na Bachledówce.